Koopzondag

Vandaag waagde ik mij op koopzondag de stad in. De echte Sinterklaasdrukte speelde zich denk ik op het internet af, want in het centrum van Utrecht was het verrassend rustig. Ik liep V&D in, op zoek naar een Lego-adventskalender, op het internet alleen nog verkrijgbaar bij webwinkels die torenhoge verzendkosten in rekening brengen. Ik kon een gevoel van teleurstelling niet onderdrukken toen ik zag hoe klein het hoekje was dat V&D in deze tijd van het jaar nog voor speelgoed reserveert. Even dacht ik terug aan mijn jeugd, als het halve warenhuis in de tijd voor Sinterklaas door speelgoed in beslag leek te worden genomen. Overal bewegende, brommende, zoemende, rijdende en lichtflitsen afgevende toestellen, die de kinderlijke begeerte tot duizelingwekkende hoogten opvoerde. Wekenlang reden er treinen door het warenhuis, raceten er auto’s langs, bewogen er robots en gaven ruimtevaartuigen, opgehangen aan kabels, zwevend door de lucht, geheimzinnige lichtsignalen af. Vandaag was het er bijna net zo sfeervol als in een doorsnee uitvaartcentrum. Slechte verlichting, schappen uitgevoerd in grijstinten met tussen de eenvormige dozen lego, playmobil, gezelschapsspelen en barbies – alles per soort bij elkaar – hier en daar al lege plekken. Er was niets uitnodigend opgebouwd of uitgestald en voor degenen die iets hadden willen vragen was nergens één van die zestienjarige kinderen te bekennen die het gekwalificeerde verkooppersoneel hebben verdrongen om de rendementenroofbouw van de private equity investeerders in de consumer retail business mogelijk te maken.

De private equity gedachte bleek niet alleen het onnodig dure personeel, maar ook de adventskalender, die ik twee jaar geleden nog gewoon bij V&D kon aanschaffen, te hebben verdrongen. Vanuit de speelgoedhoek liep ik ongemerkt een hoek in met allemaal dure merkkleding waarvan de logo’s op de volwassenen van nu ongeveer dezelfde uitwerking hebben als de lichtflitsen van het bewegende speelgoed op de kinderen van vroeger. Ik besloot mijn geluk in de Bijenkorf te gaan beproeven. Daar, in een sfeer van luxe en verfijning, zou het gezochte vast nog aanwezig zijn. Het is goed om op gezette tijden je eigen achterhaalde ideeën genadeloos aan de werkelijkheid te toetsen. Ook in de Bijenkorf was de speelgoedafdeling klein bemeten en slecht voorzien. Bovendien werd hij in oppervlakte nog overvleugeld door de aangrenzende speciale Nijntje-afdeling die de Bijenkorf exclusief aan het winkelende publiek aanbiedt. Ik gun Dick Bruna van harte zijn succes, maar zou hij zich echt nooit afvragen wat er mis is gegaan als hij de doorgeschoten roze reuzennijntjescultus in de Bijenkorf in ogenschouw neemt? Ik moest opeens weer denken aan die moeder die haar kindje in het Amsterdamse filiaal van vier hoog naar beneden gooide en voelde plotseling iets van begrip. Huiverend keerde ik Nijntje de rug toe.

Hierna bezocht ik nog een Blokkerfiliaal en twee enorme speelgoedwinkels. Het gezochte was ook daar niet aanwezig, al gebiedt de eerlijkheid mij te zeggen dat in de laatste winkel een zeventienjarige stafmedewerker zich meende te herinneren dat het laatste exemplaar enkele weken geleden de winkel verlaten had. Ik bezocht nog boekhandel De Slegte, op zoek naar iets anders, en verbaasde mij ook daar over de rust. Plotseling herinnerde ik mij weer dat ik ergens in het afgelopen jaar gelezen had dat het – en het nu volgende is niet bedoeld als woordspeling – slecht gaat met De Slegte. Bij de uitgang viel mijn oog opeens op de boeken top vijftig. Jawel: de Slegte verkoopt tegenwoordig ook nieuwe boeken, de hele top vijftig, om zijn corebusiness, het uitventen van ramsj, te kunnen voortzetten. De Slegte verkoopt boeken die de ramsj nooit zullen halen, om te overleven.

Zo dadelijk ga ik op het internet alsnog het door mij gezochte bestellen, inclusief de veel te hoge bijkomende kosten. En volgend jaar ga ik helemaal de deur niet meer uit. Dan kan V&D de hele winkel vol dure kleding hangen, zonder dat de exclusieve logo’s mijn aandacht nog zullen trekken. Als de Slegte dan nog bestaat kunnen ze zich wat mij betreft toeleggen op de verkoop van alleen maar de boeken top vijftig. Is er nog geen winkelketen die alléén maar de boeken top vijftig verkoopt? Het lijkt me een gat in de markt. Zonder bijkomende verzendkosten! Als de Slegte het niet doet, springt Blokker er misschien wel in. Dan staat de biografie van Steve Jobs tussen de emmers en de dweilen aan de ene en het hoofd van Herman den Blijker aan de andere kant. En de Bijenkorf kan misschien één van die steeds vaker voorkomende langdurig leegstaande winkelpanden huren en daar een speciaal roze reuzennijntjesfiliaal van maken. Maar zelfs als daar, om de eentonigheid te doorbreken, bewegende, pratende en rijdende roze Nijntjes met lichtflitsen te koop zijn kom ik er de deur niet meer voor uit.